Po uzyskaniu dyplomu magistra wielu absolwentów staje przed pytaniem, jakie ścieżki kariery są dla nich dostępne. Dla osób zainteresowanych dalszym pogłębianiem wiedzy, prowadzeniem badań czy dzieleniem się swoją pasją z innymi, praca akademicka może być atrakcyjnym wyborem. Jak zdobyć stopień doktora i zostać na uczelni?
Kariera naukowa a akademicka
Jak zostać doktorem?
Do uzyskania tego stopnia konieczne jest kształcenie, trwające od dwóch do czterech lat. Proces rekrutacji na studia doktoranckie odbywa się zazwyczaj w drodze konkursu.
Doktoranci realizują obowiązkowy program studiów, który może obejmować zajęcia teoretyczne, warsztaty badawcze, seminaria oraz kursy związane z dydaktyką i metodologią naukową. Poza tym obliguje się ich do własnych badań. Żeby móc zająć się w przyszłości pracą akademicką prowadzą praktyki zawodowe, dotyczące prowadzenia zajęć, uczestnictwa w projektach, czy też organizacji konferencji. W tym zakresie kształcą się doktoranci UEK w ramach Szkoły Doktorskiej. Oferuje ona też wsparcie opiekuna naukowego i promotora pracy doktorskiej. Kształcenie może przebiegać również w trybie eksternistycznym (indywidualnym).
Niezależnie od sposobu nauki, jej finalnym etapem jest otwarcie przewodu doktorskiego. W jego ramach wymaga się zdania trzech egzaminów, wydania lub przyjęcia do druku publikacji naukowej, a następnie obrony rozprawy doktorskiej (czyli dysertacji).
Szczeble kariery naukowej na polskich uczelniach
- Najwyższy stopnień, doktora habilitowanego, może być nadany osobie, która
- posiada stopień doktora,
- posiada w dorobku osiągnięcia naukowe lub artystyczne (np. płyty, rzeźby, prace malarskie), stanowiące znaczny wkład w rozwój określonej dyscypliny.
Wniosek o wszczęcie postępowania habilitacyjnego składany jest przez kandydata do Rady Doskonałości Naukowej. Należy do niego załączyć m.in. autoreferat przestawiający opis kariery i aktywności naukowej (lub artystycznej). Na niektórych szkołach wyższych uzyskanie stopnia doktora habilitowanego oznacza automatyczne objęcie stanowiska profesora uczelnianego (dawniej profesora nadzwyczajnego). Poznamy je po zapisie – np. dr hab. Jan Kowalski, prof. UEK.
Zapis odwrotny, czyli prof. dr hab. Jan Kowalski, oznacza natomiast, że dana osoba szczyci się posiadaniem tytułu naukowego profesora. Zwany jest on belwederskim, od dawnej siedziby Prezydenta RP, który wręcza nominacje (na wniosek Rady Doskonałości Naukowej).
Praca akademicka – stanowiska na polskich uczelniach
Osoby, które chcą zostać na uczelni, z nią wiążąc swoją przyszłość zawodową, powinny wyróżniać się ponadprzeciętnymi osiągnięciami – ważna jest wysoka średnia, uczestnictwo w kołach oraz organizacjach, udział konkursach czy też inne aktywności akademickie. Mogą one rozpocząć karierę od stanowiska asystenta już po studiach magisterskich, jeśli przejdą rekrutację, wygrywając konkurs.
Adiunktem może zostać doktor, czyli osoba o udokumentowanej działalności naukowej. Pracownicy tego szczebla wykładają przedmioty, doradzają studentom, publikują prace, prowadzą badania.
Wykładowcy, którzy mogą mieć stopień magistra lub doktora, również prowadzą zajęcia, oceniają, a także biorą udział w opracowywaniu programu edukacyjnego.
Środowisko akademickie zasilają też badacze pracujący nad własnymi projektami albo wchodzący w skład zespołów badawczych. Do ich zadań poza pracą naukową, analizą danych czy tworzeniem publikacji należy m.in. pozyskiwanie funduszy.
Uczelnia może zatrudniać również na stanowisku lektora (języków obcych, rzadziej polskiego języka migowego) czy instruktora (np. ratownictwa medycznego). Wymagania wobec takich pracowników są formułowane indywidualnie wg potrzeb i zapisów statutowych.
