Egzamin dojrzałości to ważne wydarzenie w życiu każdego ucznia. Osoby przygotowujące się do matury stają przed dylematem dotyczącym wyboru dodatkowych przedmiotów oraz poziomu, na jakim będą je zdawać. Jakie są różnice między maturą podstawową a rozszerzoną?
Przedmioty obowiązkowe na maturze
Abiturienci, żeby uzyskać świadectwo maturalne, muszą zdać egzamin ustny z języka polskiego i wybranego języka obcego nowożytnego oraz zaliczyć cztery kolejne w zakresie pisemnym. Na poziomie podstawowym z:
- języka polskiego,
- matematyki,
- wybranego języka obcego.
Na poziomie rozszerzonym natomiast z dowolnego przedmiotu oraz, w razie chęci, jeszcze pięciu kolejnych. Do wyboru są:
- chemia,
- biologia,
- fizyka,
- historia,
- geografia,
- historia sztuki,
- historia muzyki,
- filozofia,
- informatyka,
- języki nowożytne (angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, włoski, rosyjski),
- język łaciński i kultura antyczna,
- języki mniejszości narodowej (ukraiński, białoruski, litewski, niemiecki),
- język mniejszości etnicznej (łemkowski),
- język regionalny (kaszubski),
- polski,
- matematyka,
- wiedza o społeczeństwie.
Egzamin maturalny przeprowadza się na podstawie wymagań zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla każdego z przedmiotów. W części ustnej, zarówno z języka polskiego, jak i języków obcych, czy mniejszości narodowych, poziom nie jest określony.
Żeby zdać maturę, absolwenci muszą osiągnąć co najmniej 30% punktów z każdego przedmiotu w części ustnej i pisemnej na poziomie podstawowym. Punktacja na poziomie rozszerzonym nie ma ustalonego progu.
Język polski pisemny poziom podstawowy a rozszerzony
W nowej formule w formie podstawowej uczniowie muszą rozwiązać egzamin. W jego skład wchodzą trzy części, za które łącznie można uzyskać 60 punktów. Są to:
- język polski w użyciu (10 punktów) – maturzyści muszą zmierzyć się z zadaniami otwartymi dotyczącymi dwóch tekstów. Oceniane jest czytanie ze zrozumieniem, znajomość zasad poprawnej polszczyzny i posługiwanie się nią oraz argumentowanie.
- Tekst historycznoliteracki (15 punktów) – tutaj również przeważają zadania otwarte i oparte na tekstach. Sprawdzany jest zakres znajomości lektur.
- Wypracowanie na co najmniej 300 słów (35 punktów) – należy napisać tekst argumentacyjny, odwołując się do wybranej przez siebie lektury obowiązkowej.
Język polski może być zdawany również w formie rozszerzonej, gdy wybrany zostanie jako czwarty lub kolejny dodatkowy przedmiot. Uczniowie, którzy zdecydują się na tę opcję, będą musieli napisać wypracowanie na jeden z dwóch określonych tematów. Pierwszy z nich to rozprawka problemowa lub szkic krytyczny. Do zadania dołączony jest tekst teoretyczny. Drugi temat to interpretacja porównawcza dwóch utworów literackich.
Egzamin na poziomie rozszerzonym, poza znajomością wszelkich obszarów przewidzianych przy podstawie, wymaga pogłębionej wiedzy z dziedziny teorii literatury. Podane teksty są trudniejsze do analizy. W związku z brakiem odniesień do całości utworu ważne staje się oczytanie i umiejętność odwoływania się do znanych dzieł.
Warto wspomnieć, że matura rozszerzona jest wysoko punktowana przy rekrutacji na rozmaite kierunki na uczelniach wyższych. Zdając egzamin na poziomie rozszerzonym w stopniu przeciętnym, prawdopodobnie osiągnie się lepszą punktację, niż w przypadku dobrze napisanego poziomu podstawowego.
Język obcy pisemny poziom podstawowy a rozszerzony
Język obcy pisemny na poziomie podstawowym wchodzi w zakres obowiązkowych przedmiotów. Podczas egzaminu sprawdzane są takie obszary jak: znajomość środków językowych, rozumienie wypowiedzi, a także udzielenie na nią odpowiedzi oraz umiejętność pisemnego przetwarzania tekstu. Poruszana tematyka obejmuje następujące kategorie: człowiek, szkoła, praca, dom, żywienie, życie rodzinne i towarzyskie, podróżowanie, turystyka, zakupy i usługi, zdrowie, kultura, sport, przyroda, nauka i technika, państwo i społeczeństwo, a także podstawowa wiedza o krajach z obszaru nauczanego języka, znajomość kontekstów międzykulturowych i tematyki związanej z integracją europejską.
Na egzaminie podstawowym sprawdzane są umiejętności na poziomie nie wyższym niż B1, czas na rozwiązanie zadań wynosi zaś 120 minut. W przypadku egzaminu rozszerzonego przysługuje 30 minut więcej, natomiast znajomość języka określa się jako odpowiednik B2. Inna jest również długość tekstów pisanych – na poziomie podstawowym to 120-150 słów, a na rozszerzonym 200-220.
Matematyka podstawowa a rozszerzona
Z egzaminem z matematyki na poziomie podstawowym muszą zmierzyć się wszyscy maturzyści. Składa się on z dwóch części – zadań zamkniętych i otwartych. Na rozwiązanie całości przewidziane jest 180 minut. Łącznie można uzyskać 50 punktów – 25 za zadania otwarte i 25 z części zamkniętej. W arkuszu znajdują się również zadania wielokrotnego wyboru, typu prawda-fałsz i zadania na dobieranie. Wymagania szczegółowe CKE określają zakres wiedzy z obszarów tematycznych, takich jak: wyrażenia algebraiczne, liczby rzeczywiste, układy równań, równania i nierówności, optymalizacja, rachunek różniczkowy, funkcje, trygonometria, ciągi, geometria, planimetria i stereometria, statystyka, rachunek prawdopodobieństwa i kombinatoryka. Poziom rozszerzony również obejmuje te same działy, jednak rozwiązywane są bardziej złożone problemy matematyczne. Czas trwania egzaminu jest taki sam jak w przypadku poziomu podstawowego. Wszystkie zadania mają charakter otwarty. Arkusz egzaminacyjny zawiera od 10 do 14 zadań. Łączna liczba punktów za prawidłowe odpowiedzi wynosi 50.
